Rupelklei museum

Het museum is gevestigd in de smidse van de oude steenbakkerij De Beuckelaer. We worden verwelkomd door de gids en enkele levensgrote kleistekers, steenmakers, steendragers, steenbakkers, een hoefsmid, een schrijnwerker…. die de verschillende taken in de kleiputten en kleine gereconstrueerde werkplaatsen uitbeelden De diverse facetten van de ambachtelijke baksteennijverheid worden voorgesteld in muurschilderingen.

De geologie van de streek komt aan bod in een zaal die er volledig aan is gewijd onder de naam “De lagen van Terhagen”. De ondergrond van de streek wordt geïllustreerd met een film, geologische kaarten, didactische panelen en de verzameling fossielen van Petrus De Loenen (geboren in Terhagen). De meeste aandacht gaat naar de Boomse klei, omdat deze de grondstof is voor de steenbakkerijen van de Rupelstreek.

Geschiedenis van het museum Rupelklei door de jaren heen.

Eens was de rechteroever van de Rupel, 12 km lang, bezaaid met rokende schouwen. In hun schaduw zwoegden mannen, vrouwen, en ja ook kinderen voor een karig loon… om te overleven.

Het was de tijd dat de steennijverheid van de Rupelstreek het etiket “Biggest of the world” kreeg opgeplakt…

Die tijd is lang voorbij, maar leeft voort… in museum Rupelklei. Toen in de jaren 70 het ene geleeg na het andere de deuren sloot, rijpte het besef dat de herinnering daaraan niet mocht verloren gaan. De toenmalige burgemeester van Terhagen, Isidore Egelmeers, nam het initiatief. Hij bracht steenbakkersbazen en vakbondsmensen samen en vond al vlug gehoor.

De VZW “Oudheidkundige Kring Rupelklei” kreeg vorm in 1972. De opdracht luidde: de nog overblijvende werktuigen van de steenfabrieken verzamelen en voor het nageslacht bewaren. De gebouwen van de verlaten steenbakkerij “De Beuckelaer” werden aangekocht in 1979 en in de vroegere smidse vond Rupelklei een veilige thuishaven. Jaren van hard werk en veel vergaderen gingen voorbij,…een echt museum kreeg stilaan vorm. In 1986 was het zover, Rupelklei opende zijn deuren voor de eerste bezoekers.

De wereld van de handsteen in beeld gebracht. Wandtekeningen vormen het decor voor de verschillende fases in het productie: kleisteken, steen en pannen maken, laden en verschepen van de gebakken stenen. Levensechte beelden roepen de sfeer op van zware arbeid op de handgelegen. De nagebouwde “lezzes”, de klampoven, het café van “Jetteke”. De sfeer van “De Klinkaart” van de gekende Terhagenaar Piet Van Aken is overal tastbaar aanwezig.

Een korte film voert ons ver in de tijd terug, naar het ontstaan van de aarde, de vorming van zeeën en continenten, en het ontstaan van de kleilagen.

Lunchen en wandelen

We verlaten het museum en wandelen naar boven en dan rechts de dijk op langs de Rupel naar ’t Steencaycke. (We volgen de dijk naar knooppunt 100). Een klein halfuurtje stappen. Onderweg houden we halt voor de lunch.

't Steencaycken is een sociaal tewerkstellingsproject. Het is een gezellig, artistiek aandoend eetcafé, rustig gelegen aan de Rupeldijk in Boom, waar je voor democratische prijzen lekker kan eten en drinken. Voor de echte bierliefhebber is er het Belgica bier.

De wandeling: Rupelkleiroute Rumst (totaal 7 km)

Landschappelijke kenmerken

Rupel, oude kleiputten met voortschrijdend ontginningsfront en unieke fauna en flora (vb. Rugstreeppad).

Ondergrond

De natuurwandeling is grotendeels onverhard (gelukkig heeft iedereen stevige wandelschoenen aan). Langsheen de wandelroute staan op regelmatige intervallen bankjes (vb. op de Rupeldijk) zodat we even kunnen pauzeren en genieten van het landschap.

De Rupelkleiroute neemt ons mee langs enkele pareltjes van de Rupelstreek, een regio die symbool staat voor de kleiontginning en de baksteenindustrie. Tijdens onze natuurwandeling duiken we in de oude kleiputten voor een ontmoeting met de unieke natuur, het voortschrijdend ontginningsfront en overblijfselen van oude steenbakkerijen. De kleiontginning liet talloze ‘kleiputten’ achter in het landschap. Daar kreeg de natuur nadien vrij spel. Vijvers, moerassen, bossen en grasland ontsproten spontaan en toverden de littekens om tot pareltjes van de Rupelstreek. Dit is ook de biotoop van de Rugsteenpad. Provincie Antwerpen, De Schorre en Natuurpunt werken samen voor de instandhouding van deze zeldzame amfibieënsoort.

In dit open en historisch gebied zal de komende jaren een nieuw landschap tot leven komen, waarin natuur, recreatie, ontginning en landbouw samengaan. We wandelen ook door een oude kleiput, het Provinciaal Recreatiedomein De Schorre. We passeren de Terhagenlei, een doorsteek naar het huidige natuurgebied. Het straatje leidt naar verschillende moerasgebieden. Deze gebieden zijn ontstaan na opvullingen van de kleiputten met zandoverschotten van de uitgraving van de sluis van Wintam in het midden van de jaren ’90. Het teveel aan regenwater wordt afgevoerd naar de Rupel. In deze moerassen foerageren heel wat watervogels!

Piet van Aken (Terhagen 1920 – 1984)

Piet van Aken (geboren en getogen in Terhagen) is een socialistisch auteur die behoort tot de generatie romanschrijvers die na WO II de roman een vernieuwend elan bezorgden. Hij speelde tevens een actieve rol in het literaire leven van zijn jaren. Onderweg komen we hem tegen want onze wandeling loopt gedeeltelijk langs het Piet van Aken wandelpad.